Vietnam ve Filipinler’den İnşaat İşçisi mi Geliyor?

Türkiye Müteahhitler Birliği (TMB) Başkanı M. Erdal Eren, Gayrimenkul Yatırımcıları Derneği’nin (GYODER) 5 Haziran 2024’te düzenlediği etkinliğe katıldı ve konuşmasının bir kısmında özetle şunu söyledi:

Şantiyelerde çalıştıracak usta, işçi, operatör bulunamadığını ve artık Vietnam’dan ve Filipinler’den işçi getirmeye başlandığını belirtti.

Gazeteciler ve haber kanalları TMB Başkanı’nın gerçekleştirdiği bu konuşmayı sadece nötr haber olarak duyurdu. Yani herhangi bir sorgulama veya araştırma gerçekleştirilmedi.

TMB ciddi bir kurum olarak faaliyet göstermekte ve Yönetim Kurulu’ndan Yüksek Danışma Kurulu’na kadar çok yetenekli iş adamlarını bünyesinde barındırıyor. Dolayısıyla TMB Başkanı M. Erdal Eren’in bu söylemini sorgulamak gerekir.

Bir Çin restoranına gidip “Siz Vietnam’ın neresindensiniz?” diye soracak kadar iyi tanıdığım bu bölge insanlarını hem biraz inceleyelim hem de Vietnam ve Filipinler’den ülkemize geldiği söylenen bu işçilerin olası etkilerini sorgulayalım.

Türkiye Müteahhitler Birliği’ne bu konuyla alakalı mesaj yazdım. Henüz herhangi bir geri dönüş gerçekleşmedi. Konuyu cevaplamasalar bile olayı doğal karşılamak gerekir. Ancak nezaket gereği cevaplanması gerektiğini düşünüyorum. Nitekim daha önce mesajıma yanıt verdikleri gibi.

Normal koşullarda Türk inşaat firmaları yurtdışı şantiyelerinde bulundukları ülkenin haricinde Bangladeş, Filipinler, Pakistan, Hindistan gibi ülkelerden işçi getirterek çalıştırırlar ve bu çok doğal bir şey. Ancak bu getirilen işçilerde nitelikli personel sayısı yok denecek kadar azdır.

İster istemez konusu geçen bu vasıflı inşaat işçilerinin nasıl bulunarak ülkemize getirildiğini merak ediyoruz.

Vietnam’da stratejik bir ihale üstlenmiş bir firma personel ilanı veriyor ve yüksek ücret önermesine rağmen nitelikli personel bulamadığını Ocak 2024’te gördük.

Bu haber üzerine firmanın yönetim kurulu üyelerinden birisine doğrudan yazarak, nitelikli Vietnam vatandaşı personeli, sorunsuz bir biçimde hangi ülkelerde nasıl bulacaklarını nokta atışlı belirtmiştim.

Filipinler’de ise havalimanı ihalesine iki Türk inşaat firması katıldı ve Filipinler’deki bazı kişilerle görüşerek sonucunu ilgiyle beklemekteyim. Onlarla konuştuğumuz konulardan birisi ise, ülkedeki nitelikli personel sayısı ve çalışma yöntemleri.

Şimdi Filipinler ve Vietnam’dan getirildiği söylenen bu işçileri daha iyi anlamak için bazı örnekler verelim:

• 7-8 ay önce Tayland’da ilk 10 iş kazası nedenlerinden birinin operatörlerin iş makinalarıyla çalışma arkadaşlarına şaka yapması sonucu gerçekleştiğini söylemiştim. Bu durumun aynısı Laos ve Vietnam’da da geçerli.
• Komünizm zamanında Bulgaristan’a bilinen en az 50.000 Vietnamlı getirildi. Komünizm sonrası aradan onlarca yıl geçmesine rağmen, çoğu anavatanlarına geri döndüler. Konu çok ayrıntılı olduğundan dolayı sadece vurgulamakla yetinmekteyim. Ancak bunun yaşam tarzı ve yemek kültürüyle önemli ölçüde ilgisi olduğu bilinmelidir.
• Filipinler ve Vietnam kültüründe yetişmiş kişilerin, insanlara davranma biçimleri hemen hemen benzer özellikler taşır.
• İnşaat işlerinde çalışanların sıvacılık, tuğla örme, kalıp çakma, demir işleri ve birçok teknik konuyla beraber kültürel algıyı da birleştirirsek, ülkemize entegre olmaları zaman alacaktır.
• Bazıları hava karardıktan sonra temizlik işi asla yapmaz. Bunu uğursuzluk olarak algılarlar. Biz ise onları pis ve tembel olarak algılayacağız.
• Vs…

Bina inşa etme yöntemleri çok farklı olan ve hatta bazı iş makinaları dahi çok farklıyken, nitelikli personel statüsünde değerlendirilmesi son derece düşündürücü.

Bütün bu açıklamalardan sonra ülkemize geldiği söylenen Vietnamlı ve Filipinli işçileri sorgulamaya hazır olduğumuzu düşünüyorum.

Ayrıca hem yurtiçi hem de yurtdışı inşaat bilgimizi ve şantiyelerimizin çalışma yöntemlerini dikkate alarak bu konuyu sorgulayacağız.

• TMB gibi ciddi bir kurumun Başkanı M. Erdal Eren ithal işçilerin getirildiğinden söz etti. Ancak sayı belirtmedi. Kaba taslak da olsa gelen ve gelecek işçilerin sayısı nedir?
• Daha da önemlisi Vietnamlı ve Filipinli işçiler hangi konumdaki inşaat firmalarında çalışmak için ülkemize geliyorlar?
• Tamamen özel inşaatlarda, yani konut inşaatlarında çalışmak için mi geliyorlar? Yoksa, devlete iş yapan inşaat firmalarının şantiyelerinde mi çalışmaya geliyorlar?

Eğer devletin açtığı ihalelere iş yapan inşaat firmalarının şantiyelerinde çalışıyorlar ise, bu ithal işçiler; devlet ile yapılan idari hakedişlerde parasal olarak nasıl hesaplandığının bilinmesi gerekir.

Özellikle yurtdışındaki şantiyelerde alışık olduğumuz devlet ihalelerinde; bir yanda yapılan işe para ödenirken diğer yandan da çalıştırılan işçilerin sayısı üzerinden hakedişe yansıyacak ayrı bir ödemenin hesaplandığı bilinen bir gerçekliktir.

Örneğin; “bugün havalar çok sıcak veya çok soğuk ve işçiler çalışamadı” denilerek haklı olarak idari hakedişe yansıyan kalemler bulunmaktadır.

Bu konuda özellikle ülke belirtmek istemiyorum. Sırf bu sebepten dolayı bazı inşaat firmalarıyla birçok kişinin o ülkeye getirilmesi ve birçok personel sirkülasyonu olmasının ana nedenlerinde birini bu oluşturmuştur.

Vietnam ve Filipinler’den gelen işçilere ödenecek ücretler ve onların maliyetleri belli. Ama diğer yandan da Türk vatandaşlarının maliyetleri ortada.

Peki ya! Gelen bu ithal işçilerin sosyal güvencesi var mı? Çünkü bu tarz halkların yurtdışı şantiyelerde çalışma koşullarına birçoğumuz son derece vakıfız.

Arap Yarımadası ve Mezopotamya’nın yanı sıra, Kuzey Afrika’da birçok örnekleri bulunur. 2022 Dünya Kupası hazırlıkları için Katar’da Avrupalı inşaat firmalarının şantiyelerinde iş kazalarında ölen işçilerin çoğunluğu bu ülkelere aittir.

Türkiye hiçbir zaman Çin gibi acımasız politikalar yürütmez!

Birkaç ay önce tüm Afrika’da resmi olarak 85.000 civarı Çin vatandaşı olduğunu belirtmiştik. Ama kayıt dışı Çin vatandaşları ise, çok daha fazla ve bu kayıt dışı nedeniyle Çinlilerin bulunduğu birçok Afrika ülkesinde ciddi sorunlar yaşanmaktadır.

Ülkemizde çalıştırıldığı söylenen bu ithal işçiler ile ileride böyle bir sorunla karşılaşılmayacağımızı kim garanti edebilir?

TMB Başkanı bu söylemi gerçekleştirirken bir yandan da yurtdışında üstlenilen taahhüt projelerine vasıflı işçi bulunamadığından söz etmektedir.

■ Ancak bu konuda Başkan’ın kendisini eleştirmek durumundayım. Çünkü yurtdışı şantiyelerinde çalıştırılan Türk işçilerde henüz belirgin bir sorun ortaya çıkmadı. Ustaların yaş ortalamaları dikkate alındığında 15-20 yıl sonra bu sorun başlayacaktır.

Türk inşaat firmalarının yurtdışı şantiyelerinde yerel çalışanları USTA olarak eğitme konusunda ilgisiz olmaları nedeniyle, Türkiye’den sürekli nitelikli kişiler yurtdışı şantiyelerinde görevlendirilmektedirler. Eğer açık var ise açığın gerçek nedeni budur.

■ Size çok can alıcı bir örnek vereceğim!

Nijerya, nitelikli kaynakçı olmadığı için yılda 10 milyar dolar para kaybediyor. Afrika’da Türk firmalarda sertifika almış birçok kaynakçı, eğitmen olarak Nijerya’ya gitti. Nitekim bu konuyu 15 Mart 2024’te sizlerle paylaştım.

Türkiye Müteahhitler Birliği yurtdışında takdir edilecek faaliyetler yürütmekte. Ancak yurtdışı müteahhit firmalarımız sosyoloji ve antropolojiyi uygulamakla hiç ilgilenmiyor.

Filipinler ve Vietnam’dan geldiği söylenen bu vasıflı işçilerin, her şeyden önemlisi sosyal bilimler açısında değerlendirilmesi gerekir.

Yazar Vedat ÖZKAN‘ın Önceki Yazıları

Masonluk: İstanbul’daki Afrikalı Kardeşler Okumak İçin

İdeal Şantiye Kadrosu Okumak İçin

Brezilya’nın Afrika’daki Varlığı Okumak İçin

Angola’nın Çin Ziyareti ve Türkiye Angola’yı Neden Önemsemeli? Okumak İçin

Toplumsal Ayaklanmalarda Şantiye İşçisinin Oynayacağı Rol ve Etki Okumak İçin

Şantiyelerde İş Bulmak!… Okumak İçin

Şantiyelerde Etik & Ahlâk Okumak İçin

Şantiyelerde Din, Irk ve Cinsellik Okumak İçin

Şantiye Patolojisi Okumak İçin

Şantiyecinin El Kitabı Okumak İçin

Türkiye’nin Yurtdışı İnşaat Politikaları Okumak İçin

İdeal Şantiye Yönetimi Okumak İçin

Gerçek Yaşamdan Alıntı: İki Mühendisin Hikâyesi Okumak İçin

Şantiye İşçisi Okumak İçin

Şantiye Odaklı İnsan Kaynakları ve Liyakati Savunmanın Gereksizliği Üzerine Düşünceler Okumak İçin

İnsan Davranışlarının Şantiyelerde Keşfi Okumak İçin

İnşaatın İşverenini Bir de Böyle Değerlendirelim! Okumak İçin