Özbekistan Düşük Güçlü Nükleer Güç Santrali Projesi

Özbekistan’ın Cizzak bölgesinde Rus tasarımıyla hayata geçirilen RITM-200N reaktörlü düşük güçlü NGS projesi kapsamında Sivil ve Montaj Üssü (TEÜ) CEB Endüstriyel Binalarının inşaatına başlandı.

Sivil ve montaj üssü, düşük güçlü NPP ünitelerinin tüm inşa süresi boyunca idari ve üretim binaları için gerekli alanları sağlayacak. Ayrıca bu alana bir depo ve ön montaj atölyeleri yerleştirilmesi planlanıyor.

Özbekistan Cumhuriyeti’ndeki NGS İnşaat Projesi Direktörü, Atomstroyexport JSC Başkan Yardımcısı Pavel Bezrukov : “Şu anda Rosatom Mühendislik Bölümü, Rus tasarımı reaktörlerin işletilmesinde uzun yıllara dayanan deneyime dayanan son teknoloji ürünü bir gelişme olan RITM-200N reaktör tesislerine sahip düşük güçlü bir NGS için dokümantasyon hazırlama çalışmalarına devam ediyor. Rus düşük güçlü NGS projesi, Özbekistan’a önümüzdeki on yıllar boyunca garantili bir elektrik hacmi sağlayacak ve tüm bölgede nükleer endüstrinin gelişimi için temel oluşturacak” dedi.

Ülkenin Neden Nükleer Santrale İhtiyacı Var?

Özbekistan’da inşa edilecek nükleer santral, ülkenin enerji sistemi için bir baz yük elektrik kaynağı olacak. İlk ünitenin 2029 sonlarında kritik duruma geçmesi planlanıyor. Üniteler birer birer devreye alınacak.

Özbekistan’ın enerji talebinin 2050 yılına kadar neredeyse iki katına çıkacağı tahmin ediliyor. Özbekistan Cumhuriyeti Bakanlar Kurulu’na bağlı Nükleer Enerjiyi Geliştirme Ajansı (UzAtom) Direktörü Azim Akhmedkhadjaev konuyla ilgili olarak şunları ifade etti: “Hem büyük nükleer güç santralleri hem de küçük modüler reaktörler olmak üzere tüm dünyada yeni nükleer tesislere olan ilginin arttığını görüyoruz. Rosatom ile daha geniş bir iş birliğinin enerji sektörümüzü gelişmiş nükleer enerji teknolojileriyle güçlendireceğine inanıyoruz.” dedi.

Proje, Özbekistan’ın Cizzak bölgesinde her biri 55 megavatlık 6 reaktörden oluşan 330 megavat kapasiteli bir nükleer güç santralinin inşasını kapsıyor. AtomStroyExport’un (ASE) genel yükleniciliğini üstleneceği nükleer inşaat projesinde yerel şirketler de yoğun olarak yer alacak.

Sahanın nükleer güç santraline uygunluğunu teyit etmek için sahada mühendislik araştırmaları yürütüldü. ASE’ye göre, Eylül ayında arazi etüdü, inşaat kampı ve altyapının kurulması ile sahadaki inşaat çalışmalarının başlaması planlanıyor.

Denenmiş ve Test Edilmiş

Anlaşmada sözü edilen reaktörler, 60 yıl hizmet ömrüne sahip su soğutmalı su moderatörlü RITM-200 reaktörleri olma özelliği taşıyor. Reaktör tasarımı çalışmaları 2001’de Rus nükleer mühendislik şirketi OKBM Afrikantov’da başladı. Reaktöre entegre edilmiş küçük boyutlu bir buhar üretim ünitesi, daha yüksek enerjili bir çekirdek ve kompakt bir ısı değişim yüzeyine sahip bir buhar jeneratörü, RITM-200’ün en önemli avantajlarını oluşturuyor. Güvenlik ve kontrol sistemleri en son doğal güvenlik ve çevre koruma gerekliliklerine uygun olan bu tip reaktörler, kullanım kolaylıkları bakımından da öne çıkıyor.

2012’den bu yana, Rus 22220 Projesi kapsamındaki 5 çok amaçlı nükleer buzkıran için 10 adet RITM-200 tipi reaktör üretildi. Halihazırda faaliyet gösteren Arktika, Sibir ve Ural buzkıranlarına 6 reaktör yerleştirildi.  Yakutia ve Çukotka buzkıranlarının inşası da tamamlanmak üzere.

RITM-200 reaktörleri ayrıca Çukotka bölgesindeki Baimsky GOK maden sahasına güç sağlamak için yüzer güç ünitelerine de kurulacak. Aynı reaktör tasarımının karadaki bir modifikasyonu olan RITM-200N ise, küçük ölçekli Yakutistan NGS’nin 1’inci Ünitesine yerleştirilecek.

Talep Gören Küçük Ölçekli Nükleer Santraller

Diğer ülkeler de Rus tasarımı küçük modüler reaktörlere ilgi gösteriyor. Bu yılın mayıs ayı sonunda Rus hükümeti Myanmar’da küçük ölçekli bir nükleer güç santralinin inşasında iş birliğinin temel ilkelerin belirleyen anlaşma taslağını onayladı. Anlaşma, bu ülkede asgari 110 MW elektrik kapasitesine sahip bir küçük ölçekli nükleer santralin inşa edilmesini öngörüyor. Santral, Rus su soğutmalı su moderatörlü reaktörlerle donatılacak. Rosatom tarafından geliştirilen ve Myanmar temsilcileriyle mutabık kalınan anlaşma, Dışişleri Bakanlığı ve ilgili diğer federal yürütme organları tarafından onaylandı.

RITM-200 reaktöre sahip küçük ölçekli nükleer santraller diğer ülkelerin ilgi gösterdiği tek teknoloji değil. Aleksey Likhachev, Hindistan Atom Enerjisi Komisyonu Başkanı ve Hindistan Hükümeti Atom Enerjisi Departmanı Sekreteri Ajit Kumar Mohanty ile bir araya geldi. Likhachev ve Mohanty, Seversk’te, Proryv Projesi kapsamında inşa edilen kurşun soğutmalı hızlı nötron BREST-300-OD reaktörü ve sahada kullanılmış yakıt, yeniden işleme ve taze yakıt üretim/yeniden imalat ünitelerinden oluşacak tanıtım amaçlı enerji üretim tesisinin şantiyesinde bir araya geldi. UAEA sınıflandırmasına göre BREST-OD-300, 300 MW’ kadar kapasiteye sahip düşük güçlü reaktör olarak değerlendiriliyor.