Yenilenebilir Enerjide “GE Vernova”

Türkiye’de elektrik talebi hızla artıyor. Artan ve kentleşen nüfusuyla ülke, yıllık enerji üretiminde dünyada 15. sırada yer alıyor ve çok daha kalabalık nüfusa sahip birçok ülkeyi geride bırakıyor. Türkiye, 2022 yılında Avrupa’da altıncı, dünyada ise 100 gigawatt (GW) kombine elektrik santrali kapasitesini aşan 14. ülke oldu .

Türkiye, bu on yıla kadar talebi karşılamak için ithal fosil yakıtlar ve hidroelektrik enerjisinin bir karışımına büyük ölçüde güveniyordu. Ancak coğrafi avantajları (yılda 300 güneşli gün, Akdeniz ve Karadeniz rüzgarları ve nehirlerle iç içe geçmiş bir coğrafya) sayesinde Türkiye, enerji güvenliğini artırmak ve artan enerji ihtiyaçlarını karşılamak için yenilenebilir kaynaklara sahiptir. Türkiye, son 10 yılda karbonsuzlaşma taahhüdünde bulunmuş, Paris Anlaşması’nı onaylamış ve 2053 yılına kadar karbon nötr olma sözü vermiştir. Ülke, yenilenebilir enerji üretimini halihazırda üç kattan fazla artırmış olup, bu üretim şu anda 115.000 megavattan (MW) fazla elektrik kapasitesinin %57’sine kadarını oluşturmaktadır. Yenilenebilir enerji kaynakları arasında hidroelektrik %28’e kadar en büyük paya sahipken, bunu %11’e kadar rüzgar, %17’ye kadar güneş ve %1,5’e kadar jeotermal enerji takip etmektedir .

GE Vernova’nın ürünleri, bugün Türkiye’nin elektriğinin %25’inden fazlasını üretmenin yanı sıra, enerji sektörünün dönüşümünde de hayati bir rol oynuyor. Enerji dönüşümü çok yönlü bir zorluktur ve Türkiye, geniş kapsamlı bir çözüm üretmek için güneş, rüzgar ve hidroelektrik santrallerinden rekor kıran H sınıfı gaz türbinlerine, elektrifikasyon yazılımlarından finansal uzmanlığa kadar tüm faaliyetlerinde GE Vernova’nın yeteneklerinden yararlandı.

GE Vernova Orta Doğu, Afrika ve Türkiye Güneş ve Depolama Direktörü Megi Gabriyel, “Türkiye’de yenilenebilir enerjiye büyük bir ilgi var ve ülkenin hedeflerine ulaşmasına yardımcı olmak için çalışıyoruz,” diyor. “Bir Türk vatandaşı olarak, Türkiye’nin iddialı güneş enerjisi planlarını, rüzgar ve güneş enerjisi kapasitesini 2035 yılına kadar dört katına çıkararak 120.000 MW’a çıkarmayı hedefleyen ulusal enerji dönüşüm planlarıyla uyumlu bir şekilde gerçekleştirmesine yardımcı olmak için yaptığımız çalışmalardan gurur duyuyorum.”

Güneş Işığından Yararlanmak

Güneş enerjisi, Türkiye’nin büyüyen yenilenebilir enerji sektöründe kilit bir rol oynamaktadır. Ülke, on yıl önce ilk güneş enerjisi santrallerini kurduktan sonra güneş enerjisi üretimini artırmaya devam etmiştir. Kasım 2022 ile Nisan 2023 arasında Türkiye Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK), 37.000 MW yenilenebilir enerji kapasitesi ekleyecek depolama donanımlı santraller için başvurular almıştır. 2024 yılında hükümet, çıtayı yükselterek güneş enerjisi kapasitesini 2022’deki 9.500 MW’tan 2035’e kadar 52.900 MW’a çıkarmayı planlamaktadır. Bu enerjiyi depolamak için ülke, aynı süre zarfında kurulu pil kapasitesini 7.500 MW’a çıkarmayı hedeflemektedir.

GE Vernova, ülkenin en büyük güneş enerjisi kaynağı olan Kalyon Enerji’nin 1.000 MW’lık Karapınar santralinin donatılmasına yardımcı olduğu 2020 yılından bu yana Türkiye’nin güneş enerjisi çabalarının bir parçası olmuştur . Son faz 2023 yılında devreye alınmıştır. Aynı yıl GE Vernova, Ecogreen Energy’nin 130 MW’lık Niğde Bor Güneş Enerjisi Santrali için 20 fit yüksekliğinde bir konteyner içerisinde bir güneş invertörü ve bir orta gerilim güç trafosunu birleştiren FLEXINVERTER istasyonunu tedarik etmeyi kabul etmiştir . Ayrıca Limak Enerji, Hatay ilinin Erzin ilçesinde planlanan 140 MW kapasiteli bir güneş enerjisi santrali kurmak için GE Vernova ve Inogen Enerji ile iş birliği yapmıştır. Geçtiğimiz sonbaharda elektrik üretmeye başlayan santral, 2023 depremlerinin ardından bölgenin artan enerji ihtiyacını karşılamaya yardımcı olmak amacıyla inşa edilmiştir. GE Vernova, projeye FLEXINVERTER teknolojisini sağlıyor ve aynı zamanda yerel mühendislik, tedarik ve inşaat çalışmalarına liderlik ediyor.

GE Vernova, Türkiye’de toplam 2.800 MW’a kadar güneş enerjisi kapasitesinin hayata geçirilmesine yardımcı oldu ve bunun 600 milyon dolarlık kısmının finansmanını da sağladı. Şirket, katkılarını genişletilmiş bir ekipman kapsamı ve hizmet paketiyle destekliyor ve ülkede yeni fırsatları keşfetmeye devam ediyor.

Gabriyel, “Yaklaşımımız iş birliği, finans ve teknolojiyi bir araya getiriyor ve çok başarılı oldu,” diyor. “Bu modeli çoğaltmak ve depolama pazarında aynı ivmeyi ve desteği sürdürmek için müşterilerimiz ve paydaşlarımızla yakın bir şekilde çalışıyoruz.”

Yıllık 15 milyon ton ham çelik kapasitesiyle dünyanın lider yeşil çelik üreticisi Tosyalı, Ocak 2025’te GE Vernova ve Inogen ile dünyanın en büyük öz tüketimli güneş enerjisi santrali projelerinden birinin ilk 120 megavat tepe (MWp) kapasitesini sağlamak üzere bir anlaşma imzaladı. İlk fazın 2025 yılında faaliyete geçmesi planlanırken, 1,2 GW kapasiteli projenin tamamının 2027 yılında tamamlanması hedefleniyor.

Bu yıl İsviçre’nin Davos kentinde düzenlenen Dünya Ekonomik Forumu’nda konuşan Tosyalı Holding Yönetim Kurulu Başkanı Fuat Tosyalı, yenilenebilir ve temiz enerjinin endüstriyel tesislerdeki kritik rolüne dikkat çekti. “Sürdürülebilir bir yaşam için Tosyalı vizyonumuz kapsamında ileri temiz enerji teknolojilerine yatırım yapmaya devam ediyoruz” dedi. “Bu alanda dünyanın önde gelen şirketlerinden GE Vernova ve Türkiye’nin lider EPC yüklenicisi Inogen ile iş birliği yapmaktan mutluluk duyuyoruz.”

GE Vernova’nın depolama çözümleri , gelecekte ülkede yenilenebilir enerji entegrasyonunun artırılmasında önemli bir rol oynayacaktır. 16 ülkede 15 yıllık güneş enerjisi ve depolama sistemleri dağıtım deneyimine sahip olan GE Vernova, toplam 3 GW operasyonel enerji depolama sistemi kurulumuna ulaşmıştır.

Türkiye alıntısı
Şirketin diğer yenilenebilir enerji kurulumlarının yanı sıra (50’den fazla rüzgar santrali tarafından üretilen 2,3 GW ve 10 GW’tan fazla hidroelektrik santrali dahil) GE Vernova çözümleri, Türkiye’nin yenilenebilir enerji kullanımının artmasına önemli katkıda bulunuyor.

Enerji Geçişini Sağlayacak Sermaye

Türkiye’nin yenilenebilir enerjiye yönelmesi, likidite zorluklarının yaşandığı bir dönemde gerçekleşiyor. Yerel finansman sıkıntısı ve banka kredilerindeki yüksek faiz oranları nedeniyle, elektrik üreticileri finansman için yurt dışına yöneliyor.

GE Vernova’nın destek sağladığı bir diğer alan da burası. Sürdürülebilir teknolojilerin benimsenmesini hızlandırmak için GE Vernova’nın şirket içi Finansal Hizmetler birimi , müşterilerin projeleri için en uygun finansman çözümlerini bulmalarına yardımcı olabilir. Finansal Hizmetler ekibi geniş bir çözüm yelpazesi sunar ve dünya çapındaki ticari bankalar, ihracat kredi kuruluşları ve kalkınma finansman kuruluşlarıyla uzun yıllara dayanan ilişkileri sayesinde her proje için özel olarak tasarlanmış, rekabetçi finansman seçenekleri sunabilir.

GE Vernova’da Finansal Hizmetler alanında küresel sermaye piyasaları lideri olan Uday Mathur, “Sürecimiz oldukça dinamik,” diyor. “Kamu ve özel sektör kuruluşları yenilenebilir enerji projelerine öncelik verirken, sürekli olarak yeni finansman kaynakları bulmaya çalışıyoruz.”

Ekip, bugüne kadar UK Export Finance ve Euler Hermes gibi ihracat kredi kuruluşlarının desteğiyle Türkiye’deki enerji projeleri için 1,6 milyar doların üzerinde finansman sağladı. Bu finansmanın 600 milyon dolardan fazlası güneş enerjisi projelerine gitti. GE Vernova’nın Güneş Enerjisi ve Depolama Çözümleri projelerini destekleyen önemli işlemler arasında, Karapınar güneş enerjisi santrali için JPMorgan’dan UK Export Finance (UKEF) garantisiyle sağlanan yaklaşık 300 milyon dolar ve yedi yeni Kalyon sahası için UKEF ve KUKE (Polonya ihracat kredi kuruluşu) garantisiyle Standard Chartered Bank’tan sağlanan yaklaşık 250 milyon avro (yaklaşık 270 milyon dolar) yer alıyor .

Mathur, “Bu projeler uluslararası finansman olmadan gerçekleşemezdi. Bu fonlar olmadan enerji dönüşümü durma noktasına gelir,” diyor.

Ancak, gaz santralleri gibi geleneksel enerji sistemleri de dahil olmak üzere her türlü enerji teknolojisi için finansman çözümleri bulmanın zorunlu olduğunu vurguluyor. Geçtiğimiz Ekim ayında İstanbul’da düzenlenen Atlantik Konseyi Temiz ve Güvenli Enerji Bölgesel Konferansı’nda bir panel konuşmasında, “Gaz, şebeke istikrarını sağlar,” demişti. “Gaz finansmanı çok önemli. Aksi takdirde gelişmekte olan piyasalarda net sıfır emisyona ulaşamayacağız.”

Kuşbakışı Görünüm

Türkiye yenilenebilir enerji kapasitesini artırırken, santral sahipleri de mevcut sistemlerini optimize etmek için yeni teknolojilere yatırım yapıyor. Eski donanımlarını akıllı, sensörlü yükseltmelerle değiştirdiklerinde, operasyonlarını dönüştürmelerine yardımcı olabilecek veri akışlarından yararlanıyorlar.

GE Vernova’da Elektrifikasyon Yazılımı iş kolunun yönetici lideri Hady Onk, “Varlıkların nasıl korunacağına dair geleneksel anlayış değişiyor,” diyor. “Ölçemezseniz, yönetemez veya iyileştiremezsiniz. Ancak verilere sahip olduğunuzda, optimizasyona başlayabilirsiniz.”

Birçok tesis, üretimi ve güvenilirliği en üst düzeye çıkarmak için yazılıma yöneliyor. Ülkenin en büyük entegre enerji şirketi SOCAR Türkiye , GE Vernova’nın Varlık Performans Yönetimi (APM) yazılımını iki tesisinde -bir petrol rafinerisi ve bir petrokimya tesisi- uyguladı. Varlıkların kullanılabilirliğini artırmak, maliyetleri düşürmek ve riskleri yönetmek için tasarlanan APM’nin neredeyse gerçek zamanlı performans analizi, SOCAR’ın darboğazları ve diğer sorunları tahmin etmesine yardımcı olarak ekipman arızalarını %20 oranında azalttı.

APM, operasyonun tek ve panoramik bir görünümünü sunmak için farklı departmanlardan gelen verileri bir araya getirir. Bu sayede çalışanlar, sorunları gidermek ve yeni projeler planlamak için birlikte çalışabilir. Sonuç olarak, SOCAR bakıma daha az para harcıyor ve çalışanlar iş günlerinden daha fazla verim alıyor. Başarılarının bir göstergesi olarak Dünya Ekonomik Forumu, SOCAR tesislerini , yenilikçi teknolojiler kullanarak çevresel etkiyi azaltan ve dünya çapında yaşam kalitesini iyileştiren üreticilerden oluşan bir topluluk olan Küresel Deniz Feneri Ağı’na ekledi . Proje, GE Vernova ve SOCAR Türkiye’ye 2024 Petrol ve Gaz Orta Doğu ödül töreninde Sınır Ötesi Başarı – Enerji Dönüşümü ve Dijital Dönüşüm ödülünü kazandırdı.

Verimliliği Artırmak

Türkiye, yüksek verimli gaz enerjisi teknolojilerine yatırım yapmaya da devam ediyor. GE Vernova, geçen yaz ülkeye ilk H sınıfı türbinini teslim ederek şirketin Türkiye’deki toplam kurulu gaz enerjisi kapasitesini 13,5 GW’a çıkardı. 9HA.02 gaz türbini, bağımsız bir enerji üreticisi olan ENKA tarafından inşası devam eden 850 MW’lık kombine çevrim santralinin kalbi olacak . Bulgaristan sınırına yaklaşık 32 km uzaklıktaki Kırklareli’nde bulunan santral , çevreye enerji sağlayacak.

ENKA’nın Kırklareli tesisine bir GE Vernova 9HA.02 gaz türbini teslim edildi ve ülkedeki ilk H sınıfı türbin kurulumu gerçekleştirildi. Kaynak: GE Vernova
Enerji kaybını en aza indiren yüksek performanslı transformatörler gibi son teknoloji ürünü verimli şebeke donanımları da emisyonların azaltılmasına yardımcı olabilir. GE Vernova’nın İstanbul’un 65 km güneydoğusundaki Gebze’deki trafo fabrikası , dünya genelindeki istasyonlarda toplam 4.000 megavolt-amperi yönetebilen üniteler üretmektedir. 1966’dan beri faaliyette olan fabrika, kapasite bakımından dünyanın en büyük trafo fabrikasıdır.

Türkiye’nin yenilenebilir enerji kabiliyetlerinin ne kadar hızlı ve ne kadar ilerlediğini düşünen Onk, tüm GE Vernova ekibinin paylaştığı gururu dile getiriyor. “Sosyal ve ekonomik açıdan bu kadar faydalı bir şey üzerinde çalışmak harika bir duygu,” diyor. “Ülkeyi elektriklendirmeye ve karbonsuzlaştırmaya yardımcı olan bir şirketin parçası olmak, bundan daha büyük bir görev olamaz.”