İnşaat İşlerinde “Entrika”

Vedat ÖZKAN

İnşa Etme Kültürü – İnşaat Kuruluşlarında ve Şantiyelerde İnsan Davranışları Kitabının Yazarı

Entrika, bir işi sağlamak veya bozmak için gerçekleştirilen gizli eylemler olarak tanımlanabilir.

Ancak biz bu eylemi çoğunlukla olumsuzluk ve kötü bir şey olarak algılarız. Aslında, başarılı bir hedefe ulaşmak için de bu gizli eylemler yani entrika kullanılır. 

Kısaca, her iş kolunda ya da insan ilişkilerinde entrika mutlaka vardır. Bunun tersi neredeyse imkânsızdır.

Bu yazının başlığında “inşaat işleri” derken, hem kuruluşun merkez ofisine hem de şantiyeye atıfta bulunarak daha kapsayıcı bir ifade kullanmaya çalıştık.

Şantiyelerde entrika gizlilik içerir. Biz bunu etik değerler çerçevesinde açıklamaya çalışacağız.

Şantiye ve inşaat tecrübeme dayanarak tüm samimiyetimle diyebilirim ki; inşaat faaliyeti yürüten bir kuruluşta çalışanlar, tahmini olarak işteki zamanlarının %25’ini entrika içeren gizli eylemlere ayırırlar.

Bu nedenle zamana karşı yarışan şantiyelerde, entrikanın önemini daha iyi kavrayarak nasıl daha işlevsel şantiye yönetimleri kurabileceğimizi anlamaya çalışacağız.

Ana Ofisteki Yöneticiyi Etkilemek

İnşaat kuruluşunun merkez yöneticisi şantiyeden uzakta olduğundan, entrikalar karşısında dezavantajlı durumdadır.

Ayrıca, merkez ofis çalışanlarının şantiyeden irtibatta oldukları kişi sayısı sınırlıdır. Kuruluşun merkeziyle irtibatlı olan bu kişiler, gizli olarak şantiyede hedefledikleri kişiler üzerinde söylem ve eylem oluşturarak onlar hakkında kararlara etki etmektedirler.

Bazılarımız bu durumu kabullenmek istemez. Ancak merkez ofis ile irtibat halinde olanlar, gizlilik içeren bu eylemlerini genellikle iyi niyetli görünerek gerçekleştirmeye çalışırlar ve tam tersini düşünecek merkez yöneticisi ise oldukça azdır.

Örneğin bir kişinin şantiyedeki özel yaşamı hedef alınarak bir eylem gerçekleştirilebilir. Alkol tüketimi, gece hayatı ve işe geç geliyor olmak, biraz abartılarak işlerin aksamasına sebebiyet verdiği öne sürülebilir.

Bu durumun tam tersi de gerçekleşebilir. Yine bir örnek vermek gerekir ise, merkez ofisin kararıyla şantiyede gerçekleştirilecek bir konum veya maaş yükseltme için de ilgili kişinin sabit özellikleri sistemli bir şekilde abartılarak hedefe ulaşılmaya çalışılabilir.

Tüm bunlar gerçek amaç ve düşünce gizlenerek gerçekleştirilir ve olaya dahil edilecek kişiler bunun bir entrika olduğunu çoğu zaman anlayamaz. Ayrıca bu tarz entrika olaylarında bolca tekrar vardır ve karar verici belirli bir süre sonra bu konudaki analiz yeteneğini kaybetmeye başlar ve karar vermek zorunda kalır.

Eğer özetleyecek olursak şantiyelerde hedef alınan bir personel, sistemli bir şekilde ya kötülenerek ya da övülerek hedefe ulaşılmaya çalışılır.

Bunun için oldukça fazla enerji, zaman ve kaynak tüketilir.

Ticari danışmanlar bu tarz olaylara teorik yaklaşımlar sunarak çözüm ürettiklerini sanabilirler. Ancak kabullenmek gerekir ki, bu davranış şekli bir şekilde şantiyelerde var olmaya devam edecek. Önemli olan şey, sadece şiddetini hafifletmek olmalıdır.

Eğer entrika yollarının tamamını kapatırsanız muhtemelen o şantiyeyi bitiremezsiniz.

Proje Yöneticililerini Olaylara Dahil Etmek

Merkez ofisle bağlantılı olaylara kıyasla, şantiyede entrikaların yoğunluğu ve sıklığı çok daha fazladır. Buradaki eylemler genellikle proje yöneticilerinin de dahil olduğu etkinlikler çerçevesinde gelişir.

Üzerinde entrika uygulanacak bir şantiye çalışanı için mutlaka bir karar verici şantiye yöneticisine gereksinim duyulur. Çünkü oradaki gizli niyet, hedef alınan kişiye karşı amaçlanan başarıyı elde etmek üzerine bir kurgu vardır.

Uzun bir sürece yayılan gizli eylemlerin yoğunluğu, genellikle mesai saatinin bitimine doğru daha çok yoğunlaşmaya başladığı görülmektedir.

Ayrıca entrika sonucu mağdur olan kişilerin ağırlıklı olarak şantiyenin kamp alanında konaklamaları ayrı bir ilginçlik olarak karşımıza çıkmaktadır.

Buradaki gizlilik eylemleri genellikle bir gruba kabul edilmeyen veya o grubun çıkar ilişkilerine ters düştüğü düşünülen kişilere karşı daha yoğun yaşanmakta ve çoğu zaman da başarı elde edilir.

Örneğin proje yöneticisine gidilerek; “yemek geç çıktı”, “nevresimler iyi yıkanmıyor”, “ambarcı malzeme vermiyor”, “malzeme istedik gelmiyor”, “muhasebe avans vermiyor”, “e-postaya cevap vermiyor” gibi söylemler yoğun bir biçimde gizli eylem içerebilir.

Bu tarz entrika içeren eylemler, bir kere ortaya çıktığında durdurulması zor olur. Yöneticilerin vasıfları ve kişilik yapıları hatta bu olaylara dahil olup olmadıkları, verecekleri kararlarla kendilerini gösterecektir.

İyi Niyetteki Gizli Eylem

İyi niyetli ve uyumlu görünerek uygulanan gizli amaçların yanı sıra, başarıya ulaşmak için de uygulanan entrika içerikli yaklaşımlar vardır. 

Ama bu konuya geçmeden önce yöneticilerin hedef belirlediği durumlardan söz etmemiz gerekir. Çünkü bazı durumlarda bunun öncülü bizzat yöneticinin kendisi olabilir.

Bir şantiye yöneticisi herhangi bir nedenden dolayı bir çalışanı hedef aldığında, onunla beraber çalışan ve kendisine yakın gördüğü kişilere hedefteki o kişiden rahatsızlığını farklı yollarla belli eder.

Onu işten çıkartamaz. Belki şirket merkezi buna tepki gösterecek. Bunun için bazı sebepler yaratılmalıdır. O kişinin yerine alternatif arayış içerisine girilir ve hedefteki kişinin işleri zorlaştırılır ya da yapacağı olası hatalar abartılır.

Bazen de beraber çalışılan kişinin yetersiz olduğu düşünülür veya ona karşı bir rahatsızlık duyulması sonucu, özellikle yöneticilerin bunu görmesi sağlanır veya o kişi bunu belli eder.

Yönetici de onu değiştirmek ister ve onunla beraber çalışan kişiye durumu aktarır. Ama o kişi “aile sorunları vardır”, “idare edelim” gibi söylemlerle yöneticiye düşüncelerini aktarır. Bu söylemleri bilinçli gerçekleştiren bir kişi, hedefteki çalışana profesyonel iş yaşamı gereği yöneticisi tarafından acınmayacağını çok iyi bilir.

Böylece sergilediği iyi niyet karşısında hedefteki o şantiye çalışanı genellikle işten ayrılır ve yerine geçecek olan iyi niyetli iş arkadaşı aynı zamanda yöneticiyle ilişkilerini geliştirerek ona daha çok güvenilmesini sağlar.

Burada şunu da eklememiz gerekir ki; bu tarz entrika içerikli eylemler genellikle hemşeri olmayanlar arasında yaygındır.

Tüm bunlardan bağımsız olarak çok yapıcı bir kişilikmiş gibi görünerek, güven kazanmaya yönelik gizli eylemler de güçlü bir entrika aracı olarak şantiyelerde uygulanır.

Bunun ana temasında yöneticiye karşı itaat vardır. Bu itaat aynı zamanda onun şantiyedeki konumunun yükselmesine yol açabilir.

Gerçek kişilik yapısı yansıtılmadan sergilenen uyumluluk olgusu, şantiyelerdeki en güçlü gizli eylemlerden biri konumundadır.

Gizliliğin İhlali

Bir şantiyede veya merkez ofis ile bağlantılı herhangi bir konuda kişiler arasında uzun vadeli kavga ya da güç gösterisi var ise, orada entrikanın yanı sıra şantaj olgusu da güçlü bir olasılık olarak kendini sergiler.

Hedefteki kişi hata yaparken asla durdurulmaz veya işi zorlaştırılır. Tükettiği alkol veya özel yaşamı abartılabilir. Hatta bunların yanı sıra, diğer şantiye çalışanlarına karşı davranışlarının uygunsuz olduğu ve kendisine çeki düzen vermesi gerektiği belirtilir.

Böyle durumlar karşısında entrika gizliliğini yitirir ve ulu orta sergilenmeye başlanır. Daha inandırıcı olan veya düzeni bozmayacağı düşünülen kişi genellikle bu atışmaların galibi olur.

• Gizliliğini yitiren entrika içerikli eylemlerin yöneticilerine baktığımızda tesadüf olabilir mi bilmiyorum, ama bu yöneticilerin genellikle diğerlerine oranla ezici biçimde daha konuşkan kişiler oldukları ve inşaat kuruluşunun eski kadrolarından pek olmadıkları yönde eğilim olduğu görülmektedir.

Elbette bu tarz saptamaların biraz da yoruma dayalı olduğunu özellikle vurgulamamız gerekir.

Kısacası bir şantiyede entrika gizliliğini yitirdiğinde, belirli bir süre sonra proje yöneticilerinin de ciddi sorunlar yaşamaya başladıklarını özellikle vurgulamamız gerekir.

Entrika Önlenmeli Mi?

Entrika içeren bir olayda tek bir taraf var ise, bu genellikle o şantiyede çalışırken huzurlu olmak için uyumlu görünerek gerçekleştirilen gizli eylemdir. Bu tarz olayların şantiye düzenine zararı pek bulunmaz. Maliyetleri de rahatsız etmez.

Ama entrikanın muhatapları var ise, taraflardan biri başarı elde ederken diğer taraf da doğal olarak başarısız olur.

İşte burada yaşanan güç gösterileri veya ikna yeteneği ya da çıkar ilişkileri şantiye düzenini derinden etkiler ve bu etki doğrudan maliyetlere yansır.

Çünkü kişiler için sergilenen gizli eylemler belirli bir noktada şantiye kaynakları kullanılarak gerçekleştirilir.

Güç gösterisinde gizlilik yitirildiğinde de bunun bir benzeri gerçekleşir.

Yazımızın başında da belirttiğimiz gibi, eğer entrika olaylarının birden fazla tarafı var ise; şantiyelerde bunun için ayrılan zaman diliminin oldukça yüksek olduğu ve bu eylemin belirli bir noktadan sonra denetim altına alınması gerekir.

Aksi halde maliyetler yükselecektir. Yükselen bu maliyetleri de kurulan düzen gereği karar vericilerin geç fark etmesinin sağlanmasına yönelik bir eğilim olacağından sonuçları bazen yıkıcı olabilir.

Eğer konuyu toparlayacak olursak, mantıksal yaklaşımlar her ne kadar entrika konularını benimsemese de insan doğası gereği bu eylem engellenemez. Sadece şiddetinin azaltılmasına yönelik oluşumlar oluşturulmalıdır.

Yazar Vedat ÖZKAN‘ın Önceki Yazıları

Şantiye Tecrübesi Nedir? Okumak İçin

Şantiyelerde Manipülasyon Okumak İçin

Vietnam ve Filipinler’den İnşaat İşçisi mi Geliyor? Okumak İçin

Masonluk: İstanbul’daki Afrikalı Kardeşler Okumak İçin

İdeal Şantiye Kadrosu Okumak İçin

Brezilya’nın Afrika’daki Varlığı Okumak İçin

Angola’nın Çin Ziyareti ve Türkiye Angola’yı Neden Önemsemeli? Okumak İçin

Toplumsal Ayaklanmalarda Şantiye İşçisinin Oynayacağı Rol ve Etki Okumak İçin

Şantiyelerde İş Bulmak!… Okumak İçin

Şantiyelerde Etik & Ahlâk Okumak İçin

Şantiyelerde Din, Irk ve Cinsellik Okumak İçin

Şantiye Patolojisi Okumak İçin

Şantiyecinin El Kitabı Okumak İçin

Türkiye’nin Yurtdışı İnşaat Politikaları Okumak İçin

İdeal Şantiye Yönetimi Okumak İçin

Gerçek Yaşamdan Alıntı: İki Mühendisin Hikâyesi Okumak İçin

Şantiye İşçisi Okumak İçin

Şantiye Odaklı İnsan Kaynakları ve Liyakati Savunmanın Gereksizliği Üzerine Düşünceler Okumak İçin

İnsan Davranışlarının Şantiyelerde Keşfi Okumak İçin

İnşaatın İşverenini Bir de Böyle Değerlendirelim! Okumak İçin