Göktuğ KIZILBOĞA
Yangın Güvenlik Mühendisi
Efectis Era Avrasya
Dünyada ve ülkemizde nüfus artışına bağlı olarak artan tüketim talebi ile üretim ihtiyacı da artmakta ve endüstri tesisi gibi üretim alanları giderek daha işlevsel hale gelmektedir.
Endüstriyel yapılar sürekli olarak üretimin gerçekleştiği; elektriğin, alev kaynaklarının ve aşırı yüklenmeden dolayı yangına sebep olabilecek makine ve ekipmanların aktif olarak kullanıldığı komplike tesislerdir.
Endüstriyel tesislerde kolay alevlenebilen maddelerin, üretilen/depolanan yanıcı ve parlayıcı malzemelerin yangın yükünün ve yangına sebep olabilecek risklerin doğru analiz edilmesi gereklidir. Aksi halde bir endüstriyel tesis yangını esnasında ortaya çıkabilecek zehirli gazlar, tesis personelinin ve çevrede bulunan canlıların yaşamını diğer tüm yapı tiplerinde çıkabilecek bir yangından daha fazla olumsuz etkileyip can ve büyük mal kayıplarına sebep olabilir.
Endüstriyel yapıların barındırdığı yüksek tehlikeli maddeler ve insan yoğunluğu sebebiyle de bu tesislerde yapılacak risk analiz çalışmaları önem arz etmektedir.
Endüstriyel yapılarda risk analizi yapılmasının başlıca sebepleri şunlardır;
- Tesisin ilgili ulusal ve uluslararası yönetmeliklere, standartlara uygun hale getirilmesi
- Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmeliği’nin 6. maddesinde yer alan görev ve hukuki sorumlulukların yerine getirilmesi
- Tesisin üretim kapasitesinin artması sebebiyle mevcut durumdaki pasif veya aktif yangın söndürme sistemlerinin revize edilmeleri ve yeterli hale getirilmeleri
- Tesis içerisinde bulunan binaların kullanım amacının değiştirilmesi veya bina değişikliği halinde yeni binada çıkabilecek bir yangının kontrol altına alınabilecek düzeye getirilmesi
- Yönetmelik yayım tarihinden çok önce inşa edilmiş ancak yüksek risk barındıran tesislerin yönetmelik gereksinimlerini karşılar hale getirilmesi veya mevcut sistemlerin uygunluğunun ve yeterliliğinin kontrolü
- Farklı kullanım amacındaki mevcut tesis binalarının risk analizlerinin yapılarak doğru sistemlerin seçilmesi ve ürün satın alım/işçilik maliyetlerinin azaltılması
- Yangın sonrasında tesiste üretimin belli bir süre durması ile ortaya çıkabilecek büyük mali kaybın ve gizli masrafların önlenmesi
- Risk analizi sayesinde tesis sigorta primlerinin azaltılması
- Tesis için itfaiye veya yerel belediyelerden alınacak ruhsat süreçlerinde kolaylık sağlanması
Endüstriyel tesislerde risk analizi yaparken aşağıdaki konular değerlendirilir;
Öncelikle endüstriyel yapının mimari, elektrik ve mekanik projeleri üzerinde inceleme yapılır.
Mimari inceleme esnasında yapının yangın kompartımantasyon gereksinimleri, yapı elemanları ve cephesi, acil durum tahliye imkanı, kaçış yolları, itfaiye yaklaşım ve müdahale imkanı değerlendirilir.
Elektrik projelerinde ise yapının yangın algılama ve ihbar sistemi gereksinimi, sistem ekipmanlarının sahadaki yerleşimi, yangın kontrol paneline ulaşım ve haberleşme imkanları değerlendirilir.
Aynı zamanda yapının yangın senaryosu ve bu kapsamda devreye girmesi gereken ekipmanların çalışırlığı ve yeterliliği de kontrol edilmelidir.
Mekanik tesisat incelemesinde ise yangın söndürme ve baskılama sistemlerinin hidrolik hesapları, ekipman yerleşimleri, yeterlilikleri, söndürme kabiliyetleri değerlendirilir. Yapı içerisindeki duman tahliye sistemlerinin hesapları ve projeleri kontrol edilmelidir.
Mevcut bir endüstriyel yapıda yapılan saha incelemesinde mevcut projelerle sahadaki uygulamaların birebir aynı olup olmadığı, yapılan imalatların yönetmeliğe ve montaj usulüne uygunluğu değerlendirilir.
Türkiye’de yangın mühendisliği alanında risk analizi yapabilmek için henüz bir üniversitede lisans veya resmi sertifika programı olmamasına rağmen 70 yıldır yalnızca yangın konusunda uzmanlaşan Efectis’in yetkin personeli; proje ve saha kontrollerinde tesisin aktif söndürme sistemlerini detaylı değerlendirmesinin yanı sıra, Efectis Holding bünyesindeki yangına tepki ve yangın dayanım laboratuvarlarından edindiği verilere ve tecrübelere dayanarak pasif yangın güvenlik önlemlerini geniş bir perspektifte değerlendirmekte ve işverene detaylı raporlama yapmaktadır.
Risk analizinin sonucunda şu veriler elde edilmektedir;
Tesisin yangın yüküne, tehlike sınıfına, üretim yöntemine, malzeme depolama şekline ve sahip olduğu yangın güvenlik sistemlerine göre mevcut durum iyileştirme önerileri sunulur.
Tesisteki risklerin derecelendirmesi yapılarak kritik risklere öncelik verilmesi sağlanır. Bu sayede işveren, yangın güvenliğini artırıcı kısa veya uzun vadeli faaliyetlerini bilinçli şekilde planlar.
Risk analizi sonucunda, üretim ve depolama yöntemlerinin iyileştirilmesi, mevcut risklerin minimize edilmesi sağlanır.
Yapıdaki yangın kompartımantasyon gereksinimleri belirlenerek alev ve dumanın komşu mahallere sirayeti ve sıçrama imkânı ortadan kaldırılır, dolayısıyla can ve mal güvenliği tesis edilir.
Yazar Göktuğ KIZILBOĞA‘nın Önceki Yazıları
Sahadaki Uygulamaların Yapılarda Yangın Risklerine Etkileri Okumak İçin
İlginizi Çekebilir
İnşaat İşlerinde “Entrika”
Buluttan Bile Nem Kapan İnşaat Sektöründe Çevik Yönetim-XXIV “Saygı”
Şantiye Tecrübesi Nedir?