2024 Yılı Yatırım Programında En Yüksek Pay Ulaştırma ve Haberleşme ile Eğitime Verildi

2024 Yılı Yatırım Programı Resmi Gazete’de yayınlandı. Buna göre; kamu 2024’te 1 trilyon 6 milyar 903 milyon liralık yatırım yapacak. En fazla yatırım ise 318 milyar 905 milyon lira ile ulaştırma haberleşme sektörlerinde olacak.

2024 Yılı Yatırım Programının Kabulü ve Uygulanmasına Dair Cumhurbaşkanı Kararı 15.01.2024 tarihli ve 32430 birinci mükerrer sayılı Resmi Gazete’de yayımlandı. 2024 Yılı Yatırım Programında merkezi yönetim bütçesi kapsamındaki kuruluşlar, kamu iktisadi teşebbüsleri (KİT), özelleştirme kapsamındaki kuruluşlar, döner sermayeli kuruluşlar ve sosyal güvenlik kuruluşlarının projeleri yer aldı. Mahalli idarelerin ise yalnızca dış kredi ile finanse edilen projelerine programda yer verildi.

2024 Yılı Yatırım Programı hazırlıklarında 12. Kalkınma Planında yer alan temel politikalar ve hedefler ile 2024-2026 dönemi Orta Vadeli Programda yer alan politika, öncelik ve bütçe büyüklükleri dikkate alındı.

Yatırım Programındaki projelerin belirlenmesinde azami oranda seçici olunarak, 12. Kalkınma Planında öngörülen projeler, deprem riski nedeniyle başlanması zaruret arz eden projeler ile toplumsal ve ekonomik etkisi güçlü olup ivedilikle ekonomiye kazandırılması gereken projeler önceliklendirildi.

2024 – 2026 Dönemi Orta Vadeli Program

Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz, Türkiye’nin son 22 yılda gerçekleştirdiği kalkınma hamlesine vurgu yaparak, 2024 Yılı Yatırım Programı’nın etkili bir şekilde hayata geçirilmesi için kararlılıkla devam edileceğini ifade etti. Yılmaz, sosyal medya hesabından paylaştığı açıklamada, Resmi Gazete’de yayımlanan 2024 Yılı Yatırım Programı’nın Kabulü ve Uygulanmasına Dair Cumhurbaşkanı Kararı’na yönelik değerlendirmelerde bulundu.

Türkiye’nin Yüzyılı stratejisinin bir parçası olarak yatırım, üretim, istihdam ve ihracat odaklı büyüme hedeflerine devam ettiklerini vurgulayan Yılmaz, 2024 Yılı Yatırım Programı’nın hazırlıklarının, 12. Kalkınma Planı’nda belirlenen temel politika ve hedefler ile 2024-2026 dönemi Orta Vadeli Program’daki öncelikleri ve bütçe büyüklüklerini dikkate alarak yapıldığını kaydetti.

12 Binin Üzerinde Projenin Toplam Tutarı Yaklaşık 7,3 Trilyon TL

Cevdet Yılmaz, projelerin belirlenmesinde seçici bir yaklaşım benimsediklerini ifade ederek, özellikle deprem riski taşıyan projelere ve ekonomiye hızla katkı sağlayabilecek sosyal ve ekonomik etkisi güçlü projelere öncelik verdiklerini belirtti. 2024 Yılı Yatırım Programı’nda kamu kurumları tarafından yürütülecek 12 binin üzerinde projenin toplam tutarının yaklaşık 7,3 trilyon TL olduğunu ifade eden Yılmaz, bu projelere tahsis edilen toplam ödenek miktarının ise 1 trilyon TL’yi aştığını dile getirdi.

Özellikle deprem tedbirlerine yönelik olarak toplam 510 milyar TL tutarında projeye yer verildiğini vurgulayan Yılmaz, 2024 Yılı Yatırım Programı kapsamında en yüksek payın yüzde 31,7 ile ulaştırma-haberleşme sektörüne ayrıldığını, eğitim sektörüne yüzde 15, madencilik sektörüne yüzde 10,5, tarım sektörüne yüzde 10, sağlık sektörüne ise yüzde 9,4 pay ayrıldığını belirtti. Diğer sektörlere ise yüzde 23,4’lük bir pay ayrıldığını ifade etti.

Yatırım Programı kapsamında Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’na, büyüme stratejisiyle uyumlu olarak imalat sanayisi sektöründe yüzde 156 artışla 15,2 milyar TL ödenek tahsis edildiğini açıklayan Yılmaz, geçmiş 22 yılın kalkınma hamlesine vurgu yaparak, Yatırım Programı projelerini etkili bir şekilde hayata geçirme kararlılıklarını sürdüreceklerini belirtti.

Kamu 1 Trilyon 6 Milyar 903 Milyon Liralık Yatırım Yapacak

2024 yılı Yatırım Programında kamu kurumları tarafından yürütülecek projelerin toplam tutarı yaklaşık 7,3 trilyon TL olup söz konusu projelere tahsis edilen toplam ödenek miktarı 1 trilyon 7 milyar lira.

Program kapsamında 2024 yılında 3 bin 799 adedi ana proje olmak üzere toplam 12 bin 41 adet proje yürütülmesi öngörülüyor.

2023 yılında 4 bin 704 adet proje tamamlanmış olup 2024 Yılı Yatırım Programına 4 bin 108 adet yeni proje dahil edildi. Bu projelerin 980 adedi çok yıllık, 3 bin 128 adedi ise bir yıl içerisinde tamamlanacak projelerden oluşuyor.

2024 yılında Yatırım Programı kapsamında öngörülen 1,7 trilyon liralık yatırımın yüzde 71,5’inin merkezi yönetim bütçesi kapsamındaki kuruluşlar, yüzde 27’sinin KİT ve özelleştirme kapsamındaki kuruluşlar, yüzde 1,5’inin ise döner sermayeli kuruluşlar ve sosyal güvenlik kuruluşları tarafından gerçekleştirilmesi programlandı.

2024 Yılı Yatırım Programında deprem tedbirlerine yönelik olarak toplam 510 milyar TL tutarında projeye yer verildi. Bu projeler kapsamındaki 2024 yılı ödeneklerinin yaklaşık yüzde 28’i eğitim sektörüne, yüzde 23’ü sağlık sektörüne, yüzde 13’ü ulaştırma-haberleşme sektörüne ayrıldı. Ayrıca deprem projelerine ayrılan söz konusu ödeneklerin yanı sıra bütçede cari transferler altında yürütülen yatırım nitelikli harcamalar ile cari nitelikli diğer harcamalar dikkate alındığında deprem tedbirlerine yönelik olarak merkezi yönetim bütçesinden tahsis edilen toplam ödenek tutarı 1.028 milyar TL’ye erişmekte.

Yatırım Programında ödenek tutarı itibarıyla en yüksek payları yüzde 31,7 ile ulaştırma-haberleşme sektörü ve yüzde 15 ile eğitim sektörü yatırımları aldı.

Sektördeki yatırımların dağılımına bakıldığında 543 kara yolu, 57 kent içi ulaşımı, 45 hava yolu, 52 demir yolu, 36 deniz yolu, 20 haberleşme ve 20 otoyol olmak üzere toplam 773 proje öne çıkıyor.

318 milyar 965 milyon 570 bin liralık sektör yatırımları listesinin ilk sırasında 150 milyar 282 milyon 76 bin liralık tutarla demir yolları bulunuyor.

Demir yolu ulaştırmasında, TCDD Genel Müdürlüğü’ne 60 milyar 846 milyon 122 bin lira, Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı tarafından gerçekleştirilecek diğer demir yolu projelerine 69 milyar 694 milyon 125 bin lira ve TCDD Taşımacılık AŞ Genel Müdürlüğü’ne 19 milyar 741 milyon 829 bin liralık pay ayrıldı.

Kara yolu yatırımları için 125 milyar 302 milyon 232 bin lira ödenek öngörüldü. Bu kapsamda, Karayolları Genel Müdürlüğü’ne 124 milyar 188 milyon 332 bin lira tahsis edilirken Bakanlık ve Emniyet Genel Müdürlüğü’ne toplam 1 milyar 113 milyon 900 bin lira verilecek.

Otoyol yatırımları için ayrılan tutar ise 7 milyar 646 milyon lira oldu.

Ulaştırmaya 319 Milyar Lira Tahsis Edildi

2024 Yılı Yatırım Programı kapsamındaki 1.006,9 milyar TL’lik yatırım ödeneğinden en yüksek payı yüzde 31,7 ile ulaştırma-haberleşme sektörü yatırımları aldı. 2024 yılında ulaştırma sektörü yatırımları için yüzde 162 artışla 319 milyar TL ödenek tahsis edildi. Özellikle demiryolu yük ve yolcu taşımacılığının geliştirilmesi amacı doğrultusunda Ankara-İzmir Yüksek Standartlı Demiryolu projesine 27,5 milyar TL, Mersin-Adana-Osmaniye-Gaziantep Yüksek Standartlı Demiryolu projesine 16,3 milyar TL, Halkalı-Kapıkule Hızlı Tren projesine 14,2 milyar TL ödenek sağlandı.

Ulaştırma-haberleşme sektörünü yüzde 15’lik pay ile eğitim sektörü takip etti. Eğitim sektörü yatırımları için 2024 yılında yüzde 147 artışla 150,8 milyar TL ödenek tahsis edildi. Tüm bireylerin kapsayıcılık ilkesi esasında nitelikli bir eğitime ve hayat boyu öğrenme imkânlarına eşit şartlarda erişimi sağlanarak akademik, sosyal ve mesleki becerilerinin uluslararası standartlara uygun bir şekilde geliştirilmesi, analitik düşünme, finansal okuryazarlık, işbirlikçi çalışma ve liderlik alanlarında yetkinlik sahibi olmalarının sağlanması, milli, manevi, ahlaki, insani ve toplumsal değerleri içselleştirmiş, ait olduğu aile ve topluma karşı sorumluluk sahibi olarak yetişmeleri amacıyla temel eğitime 99,5 milyar TL ödenek ayrıldı.

Yatırım ödeneklerinde yüzde 10,5 paya sahip olan madencilik sektörüne 2024 yılında yüzde 34 artışla 106 milyar TL, yüzde 7,5 paya sahip olan enerji sektörüne ise yüzde 70 artışla 75,7 milyar TL ödenek ayrıldı.

Kent İçi Ulaşım Projeleri

Kent içi ulaşımına ilişkin yatırım tutarı bu yıl 16 milyar 947 milyon 464 bin lira olarak öngörüldü. Bu ödeneğin tamamı Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı’nın kullanımına ayrıldı.

Hava yolu ulaştırmasına da 12 milyar 632 milyon liralık yatırım ödeneği tahsis edildi. Bu kapsamda Devlet Hava Meydanları İşletmesi Genel Müdürlüğü’ne 10 milyar lira, Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı’na yaklaşık 2 milyar lira ayrıldı. Ayrıca, hava yolu yatırımları kapsamında Meteoroloji Genel Müdürlüğü için 600 milyon lira, Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü için 40 milyon lira yatırım tutarı belirlendi.

Deniz yolu ulaştırması için ayrılan 4 milyar 357 milyon 448 bin liranın 3 milyar 193 milyon lirası Bakanlığa tahsis edildi. Ödeneğin, yaklaşık 788 milyon lirası Kıyı Emniyeti Genel Müdürlüğü, 288 milyon lirası TCDD ve 88 milyon lirası Türkiye Denizcilik İşletmeleri Genel Müdürlüğü tarafından kullanılacak.

Haberleşme için öngörülen toplam 1 milyar 798 milyon liralık ödeneğin 253 milyon lirası Bakanlığın, 1 milyar 400 milyon lirası TRT Genel Müdürlüğü’nün, 145 milyon lirası ise İletişim Başkanlığının oldu.

Trafik Güvenliği İçin Özel Ödenek

Kara yollarında kazaların önlenmesi ve trafik güvenliğinin sağlanması için de bütçeye yatırım ödeneği konuldu. Bu kapsamda, beton ve çelik korkuluk, işaretleme ve sinyalizasyon gibi çalışmalar için 7 milyar 580 milyon lira ödenek harcanacak.

Kaza kara noktalarının iyileştirmeleri için de 900 milyon lira ödenek ayrıldı. Bu kapsamda kavşak düzenlemelerine ağırlık verilecek.

Akıllı ulaşım sistemlerinin tesisi ve bu kapsamdaki sinyalizasyon çalışmaları için 1 milyar lira ödenek ayrıldı.

Madencilik Yatırımları İçin 106 Milyar Lira Kaynak Ayrıldı

Madencilik sektörüne yönelik kaynak miktarı 47 proje için yaklaşık 106 milyar lira olarak belirlendi. Söz konusu ödeneğin 103 milyar 865 milyon liralık kısmı kamu iktisadi teşebbüsleri (KİT) yatırımlarına ayrıldı.

Bu alanda en fazla kaynak 99 milyar 815 milyon lirayla Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı (TPAO) Genel Müdürlüğüne tahsis edildi. TPAO, yeni projeler için 46 milyar 766 milyon lira harcama yapacak. Kurumun toplamda 10 projesi bulunuyor.

Sektörde en fazla kaynak ayrılan ikinci kurum, yerli kömür üretiminde Türkiye’nin en önemli kamu kuruluşu Türkiye Kömür İşletmeleri (TKİ) Genel Müdürlüğü oldu. Kurumun 6 projesi için 2 milyar 100 milyon lira kaynak tahsis edildi.

Programda, Maden Tetkik ve Arama (MTA) Genel Müdürlüğü’ne de 6 projesi için 2 milyar lira kaynak ayrıldı.

Yüksek proje sayısıyla dikkati çeken Eti Maden İşletmeleri Genel Müdürlüğü 11 proje için çalışma yürütecek. Kuruma, projeleri için 1 milyar 600 milyon lira, Maden ve Petrol İşleri Genel Müdürlüğü’ne ise 7 proje için 145 milyon lira kaynak verildi.

Türkiye Taşkömürü Kurumu (TTK) Genel Müdürlüğü’ne de madencilik sektöründe bu yıl 4 proje için 250 milyon lira kaynak tahsis edildi.

Elektrik Üretim AŞ Genel Müdürlüğü de madencilik sektöründe kaynak ayrılan kurumlar arasında yer aldı. 3 proje için kurum 100 milyon lira kaynak kullanacak.

Karadeniz Doğalgazı İçin 46 Milyar Lira Ödenek

Karadeniz’deki 710 milyar m3’lük doğalgazın üretilmesine ve sahanın üretim kapasitesinin artırılmasına yönelik olarak yürütülen Sakarya Doğal Gaz Sahası Geliştirme Projesi’nde çalışmalara hızla devam edilmekte olup projeye 46 milyar TL ödenek tahsis edildi. Enerjide dışa bağımlılığın azaltılması amacıyla yürütülen diğer doğalgaz ve petrol arama ve üretim faaliyetleri için ise 53,8 milyar TL ödenek ayrıldı.

DSİ, 130 Bin Hektar Alanı Suyla Buluşturacak

Yatırım ödeneklerinden yüzde 10’luk pay alan tarım sektörüne 2024 yılında yüzde 132 artışla toplam 101 milyar TL ödenek tahsis edildi. Tarımsal sulama yatırımları kapsamında Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğüne tahsis edilen 51 milyar TL ödenekle yaklaşık 130 bin hektar alanın sulamaya açılması planlanıyor. Ayrıca taşkın koruma projelerine de 22,9 milyar TL ödenek ayrıldı. Diğer taraftan, orman yangınlarıyla mücadele kapsamında Orman Genel Müdürlüğü hava taşıt filosuna 2024 yılında 4 adet küçük yangın tanker uçağı ile 1 adet yangın söndürme helikopteri katılacak.

Sağlık Yatırımlarına Ayrılan Ödenek 82,7 Milyar Lira

Sağlık sektörünün 2024 yılı yatırımlarından aldığı pay yüzde 9,4 olarak gerçekleşti. Fiziki altyapıda, hizmete erişimde ve hizmet kalitesinde sağlanan ilerlemenin daha da geliştirilmesi ve bölgesel farklılıkların azaltılması amacıyla Sağlık Bakanlığına yüzde 152 artışla tahsis edilen 82,7 milyar TL ile 2024 yılında 16 bin 822 yatak ve 486 ünit hizmete alınacak. 19 bin 250 yatak kapasiteli 17 adet şehir hastanesinin yapımına devam edilecek olup bu hastanelerden 6 bin 450 yatak kapasiteli 6 adet proje tamamlanarak hizmete alınacak.

Deprem bölgesindeki sanayi işyerleri için 5 milyar lira ödenek tahsis edildi

Yatırımcı ve girişimcilere daha fazla yatırım yeri oluşturmak, üretim ve istihdamı artırmak amacıyla Sanayi ve Teknoloji Bakanlığına imalat sanayii sektöründe yüzde 156 artışla 15,2 milyar TL ödenek tahsis edildi. Bu kapsamda, deprem bölgesindeki sanayi işyerlerinin yapımı için 5 milyar TL, organize sanayi bölgesi projeleri için 5,3 milyar TL, küçük sanayi sitesi projeleri için ise 2,8 milyar TL ödenek sağlandı.

Ülkemizin Ar-Ge ve yenilik kapasitesinin artırılmasına yönelik olarak TÜBİTAK TARAL gibi araştırma destek programları, üniversiteler ile kamu kurumlarında araştırma altyapısı projeleri ve Araştırma Üniversiteleri Destek Programı kapsamında tahsis edilen yatırım bütçesinde yüzde 120 artış sağlanarak 21,8 milyar TL ödenek tahsis edildi.

Ayrıca yükseköğretimde kalitenin artırılması, fiziki imkânların geliştirilmesi, sağlık altyapısının iyileştirilmesi ve araştırma altyapısının güçlendirilmesine yönelik olarak üniversitelere 2024 yılında yüzde 109 artışla 35,5 milyar TL yatırım ödeneği sağlandı.